|
|
2007-04-14, 08:36
Klucz do długowieczności - artykuł z www.onet.pl
| LINK: http://portalwiedzy.onet.pl/,11116,1404826,czasopisma.html | Klucz do długowieczności
Zwolennikom szczupłej figury przybył nowy argument: niskokaloryczna dieta i systematyczny wysiłek fizyczny ograniczają wytwarzanie w komórkach ludzkiego ciała szkodliwych wolnych rodników, które przyspieszają proces starzenia się.
Jak wynika z badań przedstawionych w elektronicznym czasopiśmie naukowym "PloS Medicine", przeprowadzonych w Centrum Badań Biomedycznych Pennington w Luizjanie, brak ruchu fizycznego i nadmiar kalorii w diecie sprzyjają gromadzeniu się w komórkach wolnych rodników, które przyspieszają proces starzenia i zwiększają ryzyko chorób związanych z wiekiem. Natomiast aktywność fizyczna i dieta uboga w kalorie sprawiają, że komórki wytwarzają energię w sposób o wiele bardziej efektywny, produkując niewiele wolnych rodników.
Kluczem do wewnętrznej walki organizmu ze starzeniem się są maleńkie struktury zwane mitochondriami, które znajdują się we wnętrzu komórek. O mitochondriach mówi się, że są elektrowniami komórek, ponieważ właśnie w nich zużywane jest 85 procent tlenu przyswajanego przez organizm. Tu powstaje też większość energii, jakiej potrzebuje ludzkie ciało. Podobnie jednak jak inne elektrownie, mitochondria produkują również odpady. Wśród nich wyróżniają się wolne rodniki, stanowiące produkt uboczny zachodzącej w mitochondriach reakcji utleniania. Uszkadzają one DNA oraz inne składniki komórek i mają wpływ na starzenie się organizmu.
– W warunkach spoczynku, na przykład kiedy człowiek spędza cały dzień na kanapie, produkcja wolnych rodników jest najwyższa – podkreśla Anthony Civitarese, główny autor badań przedstawionych w tym miesiącu przez "PloS Medicine".
Nie znaczy to, że Civitarese odradza odpoczynek w razie zmęczenia. Jego badania dowodzą jednak, że u osób uprawiających konsekwentnie ruch fizyczny i stosujących dietę niskokaloryczną wytwarzanie energii w mitochondriach jest najbardziej zrównoważone i powoduje najmniej zanieczyszczeń.
Wcześniejsze badania wykazały, że dieta uboga w kalorie, lecz zrównoważona i niepowodująca niedożywienia, zwiększa długowieczność tak zróżnicowanych gatunków, jak drożdże, nicienie, muchy, szczury czy myszy. U gryzoni, które spośród badanych organizmów stoją najbliżej człowieka, zaobserwowano przyrost długowieczności w granicach 30 procent – u ludzi odpowiadałoby to około 105 latom życia – oraz zwiększoną odporność na choroby związane ze starzeniem się, takie jak miażdżyca naczyń i nowotwory.
Przeprowadzenie podobnych badań na ludziach jest na razie niemożliwe, gdyż trzeba by czekać dziesiątki lat, aby stwierdzić wpływ ograniczeń kalorycznych diety na długowieczność. Zespół Centrum Badań Biomedycznych Pennington, plasujący się w światowej czołówce instytucji prowadzących tego typu studia z zakresu biologii, zdecydował się podjąć badania nie nad długowiecznością, lecz nad skutkami, jakie dla komórek mięśniowych ma niskokaloryczna dieta i program ćwiczeń fizycznych stosowane przez sześć miesięcy.
W eksperymencie uczestniczyło 36 zdrowych ochotników wykazujących nadwagę, lecz nie otyłość, o przeciętnej wieku 37 lat. Podzielono ich na trzy grupy: dwunastu ochotnikom zredukowano liczbę kalorii w diecie o 25 procent; dwunastu innym o 12,5 procenta, zmuszając ich równocześnie do spalania takiej samej liczby kalorii podczas ćwiczeń fizycznych. Ostatniej dwunastce zalecono, by nie wprowadzała żadnych zmian.
Wyniki badań wykazują, że obniżenie kaloryczności diety połączone z ruchem fizycznym, podobnie jak samo ograniczenie kalorii, przyczynia się do wzrostu liczby mitochondriów w komórkach. Zmniejsza to uszkodzenia DNA przez wolne rodniki oraz nasila działanie genu SIRT1, który u innych gatunków reguluje przemianę materii i wydłuża życie. Podsumowując, można powiedzieć, że "ograniczenie kaloryczności diety oraz ruch fizyczny poprawiają działanie mitochondriów" – podkreśla Anthony Civitarese.
Uczony zaleca więc osobom z nadwagą ograniczenie kalorii w diecie – nie tylko po to, by zrzucić kilka kilogramów, ale także aby zmniejszyć szkodliwe skutki działania wolnych rodników.
Ostrzega jednak "osoby, które mają zamiar przejść na dietę o niższej liczbie kalorii, by skonsultowały się przed jej rozpoczęciem ze specjalistą". Z jednej strony dlatego, że dieta, choć uboższa w kalorie, musi być zrównoważona i dostarczać wszystkich substancji odżywczych niezbędnych do zdrowia. Z drugiej zaś ponieważ szczuplejsze ciało nie zawsze oznacza lepsze zdrowie: kiedy wskaźnik masy ciała spada poniżej 18,5, ryzyko choroby i śmierci zamiast spadać, zaczyna rosnąć.
– Nasze badania są pierwszą analizą skutków ograniczenia kalorii w diecie u osób zdrowych, które nie wykazywały otyłości, choć wszystkie miały nadwagę – zwraca uwagę Civitarese. Jego zespół rozpoczął właśnie nowe badania, które mają na celu określenie skutków oddziaływania niskokalorycznej diety w ciągu dwóch lat na osoby o normalnej wadze.
Jeśli chodzi o wpływ ruchu na organizm, uczony zwraca uwagę, że ma on podobny skutek co ograniczenie kalorii. Opierając się na wcześniejszych badaniach Amerykańskie Stowarzyszenie Serca zaleca uprawianie umiarkowanie intensywnego ruchu przez co najmniej trzydzieści minut cztery razy w tygodniu.
Paradoksalnie, zwiększona aktywność fizyczna i związane z nią wyższe zużycie tlenu nie powodują powstawania większej ilości wolnych rodników w związku z zachodzącym w mitochondriach utlenianiem. W rzeczywistości, jak wykazują badania przedstawione w "PloS Medicine", utlenianie staje się bardziej efektywne i powoduje powstawanie mniejszej ilości odpadów.
– Często wychodzi się z błędnego założenia, że powstawanie wolnych rodników wzrasta wraz z wyższym zużyciem tlenu. Następuje jednak coś wręcz przeciwnego: kiedy jesteśmy aktywni fizyczni, powstaje ich mniej – mówi Civitarese.
|
|
